Bạn chọn lập trình web hay mobile

Tôi thường xuyên phải trả lời "theo anh, em nên chọn học lập trình di động hay lập trình web?". Cách trực quan là tôi đưa học viên đi tham quan phòng lab thực tập của đội di động và web, để họ tự trải nghiệm, hỏi đáp với học viên đang thực tập chuyên ngành web - di động. Học viên mới có thể đóng một khoản phí 700,000 VND để thực tập thử 1 tuần, tự mình rút kết luận. Rẻ hơn cực nhiều nếu bạn phải mất 4-5 năm học đại học để nhận ra một điều cay đắng, bạn không thích và không thể làm nghề mà bạn đã học trong trường đại học.

Tuy nhiên vẫn còn có nhiều sinh viên chỉ có thể học trực tuyến, thực sự bối rối giữa web và di động, tôi xin tóm tắt tư vấn của tôi như sau:

Tập trung xuất sắc cho 1 kỹ năng

• Trong khoảng thời gian 2 năm, chỉ nên tập trung học, rèn luyện xuất sắc 1 công nghệ: hoặc lập trình web, hoặc lập trình di động. Đối với lập trình web tập trung dùng thành thạo 1 framework, lập trình ra ứng dụng cụ thể. Đối với di động chỉ cần xuất sắc 1 nền tảng: iOS hoặc Android là đủ sống.

Nếu bạn lập trình web

• Lập trình web rất rộng. Nó bao gồm: lập trình front end (HTML, CSS, JavaScript), thiết kế UI/UX, lập trình back end, triển khai hệ thống web. HTML, CSS, JavaScript là ngôn ngữ dễ học lúc đầu, gõ sai cú pháp thì trình duyệt cố gắng giảm thiểu độ nghiêm trọng của lỗi. Trên Internet có rất nhiều những thư viện, mã nguồn mở giúp lập trình front end rất dễ dàng. Lập trình viên khôn ngoan giảm được 60% sức lực bằng cách dùng lại thư viện. Nhiều người lẫn lộn việc dễ dàng tiếp cận HTML, CSS, JavaScript, dùng lại mã với năng lực thực sự về 3 ngôn ngữ này của bản thân. Tạo ra thư viện front end JavaScript tốt tương thích nhiều trình duyệt mất nhiều thời gian và kinh nghiệm. Lập trình viên front end chỉ máy móc dùng lại theme, thư viện có sẵn, 5-10 năm lập trình cũng chỉ tương đương lập trình viên 1 năm kinh nghiệm.
• 
  
• Mức lương khởi điểm tại Hà nội cho lập trình viên web rất đa dạng. Với một lập trình viên non tay nghề < 6 tháng, chưa từng có việc làm, có một chỗ ngồi, một máy tính và được tham gia dự án và nhận thù lao 500k/tháng không tệ chút nào. Nhưng với lập trình viên web đã làm ứng dụng cụ thể, tích lũy được nhiều kỹ năng, tiếng Anh tốt, nắm vững quy trình làm dự án, thì mức lương 8 triệu/tháng thực ra là thấp. Nhà tuyển dụng thường trả ép đối với những lập trình viên lần đầu đi xin việc.
• Để nắm vững nhiều kỹ thuật khó trong lập trình web sẽ mất nhiều năm, và không phải ai cũng kiên trì làm được. Việc học lập trình web đòi hỏi phải học nhiều ngôn ngữ hơn. Nhưng tôi vẫn mạnh dạn khuyên các bạn không quá giỏi, không background CNTT học lập trình web bởi đây là một thị trường rất rộng, màu mỡ, thượng vàng hạ cám. Giỏi thì kiếm, còn kém, đứng đúng chỗ vẫn sống tạm được. Với lập trình di động không có chỗ cho lập trình viên trung bình.
• 
  

Nếu bạn lập trình di động

• Trái với nhiều người nghĩ, học lập trình di động dễ hơn lập trình web ở mấy điểm:
  • Chỉ phải học 1 ngôn ngữ lập trình hoặc Swift hoặc Objective-C hoặc Java hoặc C++
  • Nền tảng iOS, Android cung cấp rất đầy đủ API, code mẫu, pattern để lập trình viên học và tạo ra app
  • Công cụ lập trình IDE chính hãng (XCode, Android Studio) vừa tốt vừa miễn phí. Đối với web, PHP Storm, WebStorm là IDE lập trình tốt nhưng phải mua.
  • Các hãng Apple, Google hỗ trợ lập trình đi theo nền tảng của họ rất nhiệt tình. Đối với web, hầu hết các framework là miễn phí và open source, hỗ trợ từ cộng đồng.
• Ngôn ngữ lập trình di động hầu hết kiểm soát kiểu rất chặt, biên dịch ra file chạy mã nhị phân. Do đó, nếu gõ ẩu, sai logic, ứng dụng không chạy hoặc đổ vỡ.
• Rất nhiều ứng dụng di động kết nối lưu- truy xuất dữ liệu trên Internet. Thực chất nơi lưu - trả về dữ liệu là những web service back end do đội lập trình web back end xây dựng. Công việc của lập trình viên ứng dụng di động giống với lập trình viên front end ở trên.
• Nếu không có ý tưởng nổi trội, năng khiếu đồ họa, lập trình viên di động vẫn có kiếm việc ở công ty gia công, phát triển ứng dụng di động cho doanh nghiệp. Ở đó, di động hóa hoạt động nghiệp vụ cần hơn tạo ra một ứng dụng giải trí.
• Trong khoảng 24 tháng đầu, lương của một lập trình viên di động có thể sẽ cao hơn đồng nghiệp web vì: số lượng lập trình viên di động chuyên nghiệp hiện còn thiếu. Tuy nhiên sau đó thì chưa chắc nếu các lập trình viên web tiếp tục nâng cấp trình độ và trở thành full stack web developer. Full stack web developer yêu cầu nhiều kỹ năng kết hợp, hiểu biết tổng quan hệ thống, rõ ràng, đãi ngộ phải tốt

Chuyển từ di động sang web và ngược lại

Trong 18-24 tháng đầu tiên học lập trình web hay di động, tôi chân thành khuyên các bạn hãy tập trung làm tốt một công nghệ, một framework, tham gia dự án không cần nhiều nhưng đủ một vòng đời sản phẩm từ thiết kế đến lúc phát hành chạy thật. Tuyệt đối không nên học để biết mỗi thứ một tý. Chỉ có những chuyên gia giỏi mới kiếm được tiền tốt, những anh chàng học việc thường sẽ không có lương hoặc lương thấp. Câu nói "Nhất nghệ tinh" chưa bao giờ sai cả. Kinh nghiệm 10,000 giờ bay liên tục trong khoảng 6 năm bạn mới là chuyên gia trong lĩnh vực hẹp bạn đang làm. Nếu buộc phải chuyển từ di động sang web và ngược lại, thì đây là một số kinh nghiệm:

• Bạn lập trình iOS Objective-C, hãy chuyển sang Swift. Swift có nhiều lựa chọn mở hơn để lập trình web: 
• Bạn lập trình iOS Swift, hãy chú ý đến Swift 3, XCode 8 sẽ được Apple giới thiệu tháng 9/2016. Hiện đã có một số web framework viết bằng Swift như Vapor Web Framework, IBM Kitura, Perfect.org, SwiftExpress.io . Khi Swift 3 ra mắt số lượng web framework cho Swift sẽ phát triển rất nhanh, sẽ vượt cả Golang, bởi số lượng lập trình viên Swift gia tăng nhanh hơn Golang, Elixir, Ruby, PHP.
• Bạn lập trình Android. Java vốn là ngôn ngữ lập trình phổ biến số 1 hiện nay, bạn có thể chọn học Spring, Spark. Spark sẽ dễ học hơn. Nhưng Spring có nhiều việc làm và dự án thật hơn ở VN.
• Bạn lập trình web, hãy thử React Native hoặc ionic để tạo ứng dụng di động cross platform bằng ngôn ngữ Java

Còn lời khuyên nào nữa?

Thực ra còn có nhiều lời khuyên hay gợi ý nữa. Thị trường việc làm CNTT hết sức sôi động thay đổi theo từng ngày, nếu bạn muốn trở thành lập trình viên di động hay web chuyên nghiệp, hãy tham khảo chương trình thực tập toàn thời gian trong 6 tháng tại Techmaster. Đã có những khóa học trực tuyến 6 tuần nhưng luôn nhớ quy luật 10,000 giờ bay. 6 tháng thực hành tập trung không quá dài, không quá ngắn, đủ để bạn bắt đầu một hành trình 10,000 giờ trở thành chuyên gia, có mức lương tốt và sự công nhận từ đồng nghiệp.